Wakacyjna Akademia Kultury
W lipcu odbyła się kolejna edycja Wakacyjnej Akademii Kultury, którą co roku organizuje Miejska Biblioteka Publiczna w Wiśle. Tym razem cykl wykładów poświęcony został kulturze regionu i nosił tytuł „Śląsk. Autoidentyfikacja”. Co czwartek można było zapoznać się z najnowszymi wynikami badań językoznawczych, literaturoznawczych, historycznych i socjologicznych oraz słuchać wybitnych przedstawicieli polskiej nauki.
Wykład inauguracyjny 4 lipca wygłosiła prof. dr hab. Jolanta Tambor, pracownik naukowy Zakładu Socjolingwistyki i Społecznych Praktyk Komunikowania Uniwersytetu Śląskiego, dyrektor Szkoły Języka i Kultury Polskiej oraz kierownik Podyplomowych Studiów z Wiedzy o Regionie. Wykład dotyczył języka śląskiego na tle języków świata i Europy, prób jego rejestracji oraz problemów standaryzacji. Pasjonująca opowieść poparta danymi statystycznymi i przykładami z życia codziennego zafascynowała słuchaczy i wzbudziła żywą reakcję publiczności, która po jego zakończeniu dyskutowała o możliwościach zapisu cieszyńskiej odmiany języka śląskiego. Prelegentka przekonywała, że jest to możliwe, a rejestrację języka regionalnego uniemożliwiają tylko i wyłącznie poglądy polityczne.
Drugim gościem wiślańskich słuchaczy był prof. dr hab. Dariusz Rott, pracownik naukowy Zakładu Historii Literatury Średniowiecza i Renesansu na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Śląskiego i przewodniczący Rady Naukowej Instytutu Badań Regionalnych Biblioteki Śląskiej w Katowicach. Treść wykładu dla wielu była kompletnym zaskoczeniem, ponieważ zainteresowania naukowe prof. Dariusza Rotta obejmują historię literatury dawnej Polski, związki kulturowe polsko-czeskie, podróżopisarstwo i zagadnienia śląskoznawcze, zebrani spodziewali się wykładu z zakresu historii literatury śląskiej. Jednak na przykładach literackich i dziejach własnego rodu prelegent pokazał, że poczucie przynależności do danej grupy, czy to narodowej czy etnicznej, w świetle badań genetycznych, jawi się jako dość świeżej daty.
Trzeci wykład poświęcony został dziejom Śląska. Wygłosił go prof. dr hab. Ryszard Kaczmarek, wybitny historyk z Uniwersytetu Śląskiego i dyrektor Instytutu Badań Regionalnych Biblioteki Śląskiej. Rozważany temat był bardzo na czasie, gdyż w tym roku 16 sierpnia przypada 100. rocznica wybuchu I powstania śląskiego. Najnowsza, wydana w tym roku książka Profesora nosi tytuł „Powstania śląskie 1910-1920-1921. Nieznana wojna polsko-niemiecka” i właśnie na temat tych konfliktów zbrojnych oraz udziału w nich Śląska Cieszyńskiego była mowa podczas wykładu w Wiśle. Okazuje się, że kilka ważnych epizodów w dziejach powstań ma ścisły związek z sytuacją polityczną na Śląsku Cieszyńskim w latach 1919-1921 i układami pomiędzy mocarstwami, które decydowały o wyglądzie Europy po I wojnie światowej.
Ostatni, czwarty wykład Wakacyjnej Akademii Kultury wygłosiła prof. nadzw. Maria Szmeja z Wydziału Humanistycznego Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, która od lat prowadzi badania socjologiczne na Śląsku. Ostatnia książka to powrót do tych samych respondentów i opis zmian, jakie (również w świetle literatury i prasy) nastąpiły na Śląsku z… perspektywy postkolonialnej. Podczas spotkania mowa była o pamięci historycznej dwu grup zamieszkujących Śląsk: dominujących Polaków i zdominowanych Ślązaków, którzy tworzą własną historię, odmienną od oficjalnych wersji podręcznikowych. Oparta na doświadczeniach poprzednich pokoleń pamięć zborowa jest wybiórcza, mówi się o rzeczach chlubnych, a zapomina o wstydliwych lub niewygodnych, wymuszane jest też zapominanie, np. o przodkach służących w niemieckim wojsku lub biorących udział w powstaniach, czy obozach koncentracyjnych, które Polacy zgotowali Ślązakom po 1945 roku.
Tegoroczną Wakacyjną Akademię Kultury można uznać za niezwykle udaną. Intrygujący temat został świetnie zrealizowany przez wysokiej klasy prelegentów. Ponadto na każdym wykładzie obecni byli nie tylko stali słuchacze i czytelnicy biblioteki z Wisły, ale też goście z Cieszyna, Cisownicy, Ustronia, Bielska-Białej, a nawet Katowic, Gliwic i Warszawy. Prawie na każdym wykładzie pojawiali się przedstawiciele władz miasta: burmistrz Tomasz Bujok i sekretarz Sylwester Foltyn. Poznany lepiej Śląsk pozostaje jednak żywą zagadką, nawet dla jego mieszkańców.
Biblioteka dziękuje wszystkim prelegentom i słuchaczom, i zaprasza na kolejne spotkania.
Nadesłała: Renata Czyż