„Były,  są … czy będą? Elementy tradycji górnośląskiej”

Miejska Biblioteka Publiczna w Bytomiu realizuje projekt „Były,  są … czy będą? Elementy tradycji górnośląskiej”, dofinansowany ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach programu „Patriotyzm Jutra”. Jego motywem przewodnim jest strój rozbarski, posiadający wieloletnią tradycję, która powinna być upowszechniana.

Projekt skierowany do dzieci i młodzieży ma na celu zapoznanie beneficjentów z historią ubioru, wzmocnienie świadomości w zakresie jego wartości, potrzeby utrwalenia i ochrony, a także zainspirowanie młodego pokolenia do działań twórczych, wykorzystujących elementy stroju ludowego.

Na początek młodzi bytomianie wysłuchali prelekcji Czesława Czerwińskiego „Spacer po dawnym Bytomiu (w oparciu o kolekcję pocztówek)”. Spacer był wirtualny, ale niezmiernie ciekawy i emocjonujący. Bytom na pocztówkach sprzed ponad stu lat, podobał się dzieciom najbardziej i z uwagą śledziły zmiany w wyglądzie m. in. bytomskiego Rynku, placu Kościuszki i Parku Miejskiego im. Franciszka Kachla. Następnie Sebastian Woźniak  – bibliotekarz i historyk opowiedział dzieciom o  wybranych zwyczajach i obrzędach dorocznych i rodzinnych.

W trakcie wykładu omówione zostały zwyczaje i obrzędy dotyczące wielkiego postu, Wielkanocy, adwentu i Bożego Narodzenia a także tradycje związane z weselem. Dzieci miały możliwość  podzielenia się własnymi doświadczeniami związanymi z tradycjami kultywowanymi w ich rodzinach. Uczniowie bytomskich szkół mieli również wyjątkową okazję wysłuchania wykładu na temat historii stroju rozbarskiego w oparciu o najstarsze kolorowe zdjęcie, na którym pozuje rodzina rozbarska (rodzice i dwie córki) ubrana w stroje ludowe. Właścicielem zdjęcia sprzed stu lat jest Adam Mankiewicz, kolekcjoner, miłośnik Rozbarku i propagator rozbarskiego stroju ludowego. Prelegent założył na tę okoliczność prawie stuletni strój, który składał się z: jelenioków, białej koszuli, brucleka, kamzoli, jedbowki, tchórzówki i czarnych wysokich butów przypominających kropy z organkami. Barwną opowieść o stroju rozbarskim: męskim i kobiecym, codziennym i odświętnym uzupełniła prezentacja multimedialna oraz autentyczne liczące około wieku elementy stroju kobiecego, takie jak: kiecka, jakla, zopaska czy purpurka. Słuchacze poznali m.in. szczegóły stroju, które informowały o zamożności ich właściciela, dowiedzieli się czym różnił się strój rozbarski od strojów z innych okolic oraz jak strój chronił kobiety przed deszczem.

Po wykładach przyszła kolej na warsztaty plastyczne. Wykorzystując zdobytą w czasie wykładów wiedzę  uczestnicy rysowali poszczególne elementy stroju męskiego i kobiecego. Ich wizje purpurki, jakli, korali, galandy czy woniaczki stały się elementami gry memory.

Strój rozbarski był też inspiracją do tworzenia zakładek do książek i kartek świątecznych.

W trakcie warsztatów najmłodsi bytomianie dowiedzieli się nie tylko jak ubierali się ich rówieśnicy prawie sto lat temu, ale też jak się bawili, jakie mieli zabawki. Była też okazja do wspólnej zabawy.

Po zakończeniu projektu gra memory „Rozbarski strój ludowy” będzie dostępna w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Bytomiu i jej filiach, a także w bibliotekach bytomskich szkół podstawowych i instytucjach kultury działających na rzecz dzieci i młodzieży. Każdy będzie mógł na miejscu sprawdzić swoją spostrzegawczość i poćwiczyć pamięć. Zapraszamy!

Dofinansowano ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach Programu „Patriotyzm Jutra”.

Tekst: Teodozja Galińska, Miejska Biblioteka Publiczna w Bytomiu