Węgry i Polska to dwa wiekuiste dęby… Stanisław Worcell

24.10.2016 roku w Książnicy Beskidzkiej rozpoczął się Festiwal Kultury i Literatury Węgierskiej Węgry 1956. Historia przyjaźni zrealizowany w ramach grantu Literacki Hydepark. Zapomnij się w lekturze. Celem Festiwalu jest zapoznanie mieszkańców Bielska – Białej nie tylko z szeroko pojętą kulturą i literaturą, ale także historią Węgrów, która wielokrotnie w ciągu wieków splatała się z historią Polski.

Tegoroczny Festiwal przebiega pod znakiem 60 rocznicy wybuchu Rewolucji na Węgrzech i to właśnie temu wydarzeniu podporządkowany został program. Wśród zaproszonych gości znaleźli się: dyrektor Węgierskiego Instytutu Kultury w Warszawie dr János Tischler, Istvan Bali – autor publikacji poświęconej historii kontaktów województwa Jász-Nagykun-Szolnok z regionami i miejscowościami polskimi, a także przedstawiciele Miejskiej Biblioteki Publicznej w Szolnok: Katalina Gacov Czaczkone – dyrektor biblioteki oraz Edit Szabo Dankone, Cecilia Laszlo i Laszlo Gyurcsik.

Festiwal zainaugurowało otwarcie wystawy poświęconej wydarzeniom
z października 1956 roku, kiedy to mieszkańcy węgierskiego Szolnok, tak jak protestujący mieszkańcy Budapesztu, wyszli na ulice, by wspólnie wyrazić niezadowolenie z sytuacji w jakiej znalazły się Węgry na skutek ucisku stalinowskiego reżimu. Był to krzyk wielu zdesperowanych ludzi, którzy pragnęli normalnego życia, pozbawionego ciągłego lęku o siebie i swoich najbliższych.

Ważnym punktem pierwszego dnia Festiwalu był spektakl słowno – muzyczny pt. Echa nadziei w wykonaniu aktora Teatru Polskiego Sławomira Miski i muzyka Krzysztofa Maciejewskiego. Spektakl składał się z fragmentów pamiętnika Gyula Csics, który w 1956 roku miał 12 lat i choć sam nie brał udziału w walkach, obserwował je i skrupulatnie zapisywał. Są to przejmujące obrazy rewolucji widzianej oczami dziecka, zadziwiająco trafne opisy wydarzeń, których świadomym świadkiem stał się Gyula.

Po spektaklu głos zabrał dr János Tischler, dyrektor Węgierskiego Instytutu Kultury, który wystąpił z wykładem Powstanie Węgierskie 1956 i jego polskie koneksje. Ci, którzy jeszcze o tym nie wiedzieli, a zapewne było ich niewielu wśród zebranych gości, mogli dowiedzieć się ile zaangażowania, wsparcia, dobrych słów płynęło w tym mrocznym czasie na Węgry z Polski, w której kilka miesięcy wcześniej w czerwcu robotnicy z Zakładu Cegielskiego w Poznaniu ogłosili strajk i wyszli na ulice, dając tym samym wyraz swojego niezadowolenia z komunistycznych rządów. Manifestacje zostały krwawo stłumione, zginęło wiele osób, a jeszcze więcej znalazło się w więzieniach.

I choć władze zapowiedziały surowe rozprawienie się z uczestnikami, to nie były już w stanie powstrzymać machiny zmian, która ruszyła z wielkim impetem. Czerwiec 1956 roku w Polsce stał się przykładem dla Węgrów, którzy, podobnie jak Polacy, mieli dość ucisku i represji reżimu komunistycznego. Co ciekawe do walk stanęli przedstawiciele najniższych klas społecznych, robotnicy i młodzież, a więc ci, na których komuniści chcieli budować swoją potęgę , i do których kierowali swoje słowa. To właśnie ci prości ludzie czuli, że nadszedł czas działania i zmian, nawet za cenę utraty wolności, a może nawet śmierci. János Tischler mówił, że „węgierska rewolucja ukazała Zachodowi prawdziwą twarz komunistycznej dyktatury i była jednym z pierwszych, ważnych etapów procesu, dzięki któremu nie tylko Węgrzy, ale także obywatele całej Europy Środkowej mogą dziś żyć w warunkach wolności i demokracji.”

Dr Tischler podkreślał, jak wiele wsparcia okazali walczącym Węgrom Polacy, organizując zbiórki żywności, leków, krwi. Byli z nimi solidarni do końca. Za co naród węgierski jest nam wdzięczny do dziś.

W dniu wczorajszym  (25.10.2016r.) sympatycy Węgier ponownie spotkali się w Książnicy Beskidzkiej, by wspólnie z gośćmi z Szolnok wysłuchać wykładu Istvana Bali pt. Jak świat światem Polak z Węgrem zawsze bratem. Istvan Bali jest autorem publikacji poświęconej historii kontaktów województwa Jász-Nagykun-Szolnok z regionami, a także miejscowościami polskimi. Autor pokrótce opowiedział o tym, jak splatały się kontakty polsko – węgierskie na przestrzeni wieków, owocując wzajemną przyjaźnią i wsparciem w chwilach kryzysów politycznych. Obecnie kontakty te dotyczą współpracy na wielu płaszczyznach zarówno kulturalnych, jak i turystycznych.

Wykład poprzedzony został uroczystym wręczeniem nagród w konkursie ogłoszonym przez Książnicę Beskidzką Polak, Węgier … Wydarzenia na Węgrzech w 1956 roku w komiksie.

Festiwal otrzymał dofinansowanie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Promocja literatury i czytelnictwa Priorytet promocja czytelnictwa.

Festiwal literatury węgierskiej potrwa do środy. Dziś, 26.10.2016 r. Książnica Beskidzka zaprasza na projekcję filmu 1956 Wolność i miłość w reżyserii Krisztina Goda.

Nadesłała: Książnica Beskidzka w Bielsku-Białej