Debata „Świadomy czytelnik – świadomy obywatel”

22 października 2019 w Miejskiej Bibliotece Publicznej im. Teodora Heneczka w Piekarach Śląskich odbyła się debata „Świadomy czytelnik, świadomy obywatel” w ramach projektu „Piekary Literackie: historia i tradycja miasta słowem pisana”, dofinansowanego ze środków Muzeum Historii Polski w programie Patriotyzm Jutra.

Celem debaty była chęć porozmawiania o kondycji polskiego czytelnictwa, ale także potrzeba zastanowienia się nad następującymi pytaniami:

• Czy i jak można zbudować na książkach lepsze społeczeństwo?
• Jak budować społeczeństwo ludzi oczytanych, a zarazem zaangażowanych społecznie?
• Dokąd zmierzamy jako czytelnicy i jako obywatele?
• Czy książka, zwłaszcza ambitna, jest jeszcze dziś potrzebna obywatelom?
• Jak przywrócić poczesne miejsce książki w społeczeństwie?
• Czy czytelnictwo ma swoje przełożenie na stan społeczeństwa obywatelskiego?
• Czy społeczeństwo oczytane jest lepsze? A może da się zbudować świat bez książek?
• Po które lektury powinien sięgać świadomy obywatel? Czym powinniśmy się sugerować?
• Jak budować mamy tożsamość obywatelską? Jak ważną rolę odgrywa tu region?
• Czy jesteśmy w stanie stworzyć zróżnicowane regionalnie, świadome swojej tradycji i kultury społeczeństwo?

W debacie wzięli udział:

Jakub Pacześniak – poeta i tłumacz, absolwent filologii polskiej i filologii słowiańskiej (specjalność filologia czeska) na Uniwersytecie Jagiellońskim. W prasie literackiej zadebiutował w 1996 roku. Autor arkusza „Ich pięć” oraz trzech zbiorów wierszy „Własny rachunek”, „W ciemności słowa” i „Dno oka”‚. Tłumacz z języka czeskiego. W jego przekładzie ukazało się „Auteczko” Bohumila Hrabala oraz „Praga z Hrabalem” Tomáša Mazala.

Piotr Kaszczyszyn – redaktor naczelny klubjagiellonski.pl oraz współredaktor naczelny czasopisma idei „Pressje”. Członek Klubu Jagiellońskiego. Doktorant w Instytucie Nauk Politycznych i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Moderatorem debaty był Michał Muszalik – prawnik i poeta, absolwent prawa na Uniwersytecie Śląskim. Autor tomu wierszy „Węgiel, kryształ, kamień. Wiersze z lat 2012-2015”. Członek Klubu Jagiellońskiego.

Wnioski:

Piotr Kaszczyszyn zwrócił uwagę, że przyszłość książki, jak i samego słowa pisanego stoi pod dużym znakiem zapytania, ponieważ zdajemy się odchodzić od formy społeczeństwa skupionego wokół słowa, a coraz częstszą formą komunikacji stają się obrazki, emotikony, krótkie filmiki. Jednocześnie wyraził pogląd, że być może w przyszłości walka nie stoczy się o czytelników nowych książek, ale w ogóle o czytelników dłuższych tekstów.

Jakub Pacześniak stwierdził, że wbrew obiegowym opiniom, czytelnictwo w Polsce stoi jego zdaniem na względnie niezłym poziomie i wciąż pozostajemy społeczeństwem otwartym na książki. Społeczeństwo nieczytające, uznał, byłoby społeczeństwem tracącym wiele możliwości refleksji nad sobą samym. Wskazał też rolę różnorodnych lektur w kształtowaniu świadomego obywatela, który jest ciekawy otaczającej go rzeczywistości.

Piotr Kaszczyszyn, nawiązując do regionalności, zaproponował odnowę lokalnej literatury i budowę, jak określił – polskości polifonicznej, czyli wewnętrznie zróżnicowanej, skupionej jednak wokół podstawowych wartości tworzących naród, w co – jak sam stwierdził – Ślązacy mogliby się znakomicie wpisać.

Jakub Pacześniak podkreślił też wielką rolę bibliotek jako centrów nie tylko książki, ale także myśli i kultury lokalnej, zapewniających dostęp do świeżych idei i refleksji z różnych pozycji światopoglądowych. Wskazał piekarską bibliotekę jako realizującą ten postulat.

Dyskusja przebiegła z żywym zaangażowaniem publiczności w drugiej części, dopytującej uczestników i dzielącej się własnymi refleksjami nad poruszanymi tematami. Na pewno nie jest to ostatnie wydarzenie tego typu w naszej bibliotece.

Autor tekstu: Michał Muszalik