Nowy projekt digitalizacyjny Książnicy Cieszyńskiej: „Digitalizacja i udostępnienie kolekcji inkunabułów Książnicy Cieszyńskiej”
W 2025 roku Książnica Cieszyńska otrzymała dofinansowanie w wysokości 166 000 zł z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, pochodzące z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego, na realizację projektu digitalizacji najstarszych druków z dwóch historycznych księgozbiorów wchodzących w skład Książnicy Cieszyńskiej: biblioteki Leopolda Jana Szersznika oraz biblioteki Czytelni Ludowej. Projekt ma na celu ochronę, konserwację oraz upowszechnienie wyjątkowej kolekcji inkunabułów, która ma ogromne znaczenie zarówno dla kultury europejskiej, jak i całej cywilizacji chrześcijańskiej.
Książnica Cieszyńska w 2024 roku zakończyła rozpoczęty w 2003 roku program digitalizacji piśmiennictwa o charakterze regionalnym, obejmującego materiały powstałe na Śląsku Cieszyńskim i dotyczące tego obszaru, efektem czego jest ponad 1 mln obiektów udostępnionych za pośrednictwem Śląskiej Biblioteki Cyfrowej.
Tegoroczna dotacja z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, przyznana w ramach programu Kultura Cyfrowa 2025, umożliwi Książnicy Cieszyńskiej rozpoczęcie kolejnego etapu digitalizacji. Obejmie on zasoby o charakterze uniwersalnym dla europejskiej kultury.
Przystępując do realizacji tytułowego projektu Książnica Cieszyńska, dołączy do wąskiego grona bibliotek z województwa śląskiego, które podjęły się wyzwania digitalizacji najcenniejszych i najstarszych zbiorów, jakimi są inkunabuły.
W ramach dofinansowanego projektu Książnica Cieszyńska podda digitalizacji najcenniejszą część swoich zbiorów, czyli 60 inkunabułów – 48 z biblioteki Leopolda Jana Szersznika oraz 12 z biblioteki Czytelni Ludowej. Warto podkreślić, że kolekcje z których pochodzą inkunabuły są nierozerwalnie związane z historią regionu. Obie bowiem powstały na terenie Śląska Cieszyńskiego. Twórcą pierwszej z nich był rodowity cieszynianin – ksiądz, naukowiec, pedagog, kolekcjoner, społecznik oraz założyciel pierwszych placówek muzealnych i bibliotecznych na obszarze Śląska Austriackiego oraz jeden z pionierów tych działań na obecnych ziemiach polskich, czyli Leopold Jan Szersznik. Wśród najcenniejszych inkunabułów biblioteki Szersznika znajdują się takie dzieła jak: „Etymologiae” Izydora z Sewilli (Augsburg, 1472 – najstarsza chrześcijańska encyklopedia średniowieczna, czy też „Ius municipale Brunnense” (Norymberga, ok. 1498) – najstarsze wydanie prawa miejskiego Brna, jedyny egzemplarz zarejestrowany w zbiorach polskich.
Druga kolekcja, licząca 12 inkunabułów, pochodzi z biblioteki Czytelni Ludowej – towarzystwa kulturalno-oświatowego, które od swojego założenia w 1861 roku do połowy lat 80. XIX wieku stanowiło centrum polskiego życia narodowego w Cieszynie. To właśnie tutaj znajduje się najstarszy inkunabuł w zbiorach Książnicy Cieszyńskiej – klocek złożony z trzech dzieł autorów takich jak św. Ambroży, Pseudo-Eusebius Cremonensis oraz Pseudo-Augustinus (wydane w 1470 r.).
Projekt zostanie zrealizowany w kilku etapach. Pierwszym z nich będzie uzupełnienie opisów katalogowych inkunabułów o hasła przedmiotowe, następnie digitalizacja obiektów i ich udostępnienie w Śląskiej Bibliotece Cyfrowej. W ramach projektu zaplanowano również działania promujące zbiór i sam projekt, w tym warsztaty edukacyjne dla dzieci, młodzieży, nauczycieli oraz uczestników Biblioteki a także przygotowanie spotu reklamowego oraz ulotki promującej projekt i digitalizowany zbiór.
Serdecznie zapraszamy do śledzenia postępów w realizacji projektu na stronie internetowej Książnicy Cieszyńskiej – www.kc-cieszyn.pl oraz w jej mediach społecznościowych – www.facebook.com/KsiaznicaCieszynska/